ÇOCUĞUNUZUN YALAN SÖYLEDİĞİNDEN ŞÜPHELENDİĞİNİZDE NE YAPMALISINIZ?
Yazan: Amy Morin
Çeviren: Nur Polat
Herkes bazen yalan söyler. Karmaşık hayali hikayeler anlatıp, bunların gerçek olduğunda ısrar ettiğimiz çocukluk döneminden başlayıp, başımız derde girmesin diye yalan söylediğimiz ergenliğe ve günü kurtarmak veya bazı zorunluluklardan kurtulmak için beyaz yalanlara başvurduğumuz yetişkinliğe kadar, yalan doğamızın bir parçasıdır. Hatta bazı uzmanlar yalan söyleme becerisinin, çocuğun gelişiminde, 2 veya 3 yaş gibi erken dönemde ortaya çıkan önemli bir dönüm noktası olduğunu söyler.
İlk defa çocuğunuzun size yalan söylediğinden şüphelendiğinizde, tabi ki aklınızdan bunlar geçmez. İhanete uğramış gibi hisseder, adeta suratınıza yumruk yemiş gibi olursunuz. Çözümün anahtarı, yalan söylemenin (özellikle de anne ve babaya) kabul edilebilir bir davranış olmadığını ve olumsuz sonuçlar doğurabileceğini çocuğunuza anlatmaktır. Şu da var ki, çocuğunuzun yalan söylediğini tespit ettiğinizde sergileyeceğiniz tutum ve sonrasında durumu ele alış şekliniz, çocuğunuzla ilişkinizde önemli bir rol oynayacaktır.
Eğer çocuğunuzun yalan söylediği konusunda emin değilseniz, şüphenizi bir kenara bırakın. Çocuğunuz gerçekte suçsuzken, siz yalan söylemiş olduğunu farzederek onu suçlarsanız, ilişkinize zarar vermiş olursunuz. Bu durumda, ona güvenmediğinizi düşünerek size olan inancını yitirebilir ve yalan söyleyip söylememesinin önemsiz olduğu hissine kapılabilir. Çocuğunuzu işlemediği bir suçla itham etmenizin, ilişkiniz üzerinde uzun sürecek olumsuz etkileri olabilir.
Gerçeği öğrenmeye çalışırken çocuğunuza karşı fazla suçlayıcı olmayın. Eğer çocuğunuz itiraf etmeyi reddediyorsa ona daha fazla baskı yapmayın; gittikçe çıkmaza girdiğini düşünürek suçunu itiraf etmesi düşük bir olasılıktır. Bu durumda yapacağınız şey şudur; derin bir nefes alın ve ona, sadece neler olduğunu öğrenmeye çalıştığınızı fakat bazı sözlerinin size mantıksız geldiğini anlatın. Ondan bu konu üzerine biraz daha düşünmesini istediğinizi ve daha sonra onunla tekrar konuşacağınızı söyleyin. Bu onu, hatalı davranıışı üzerine tekrar düşünmeye sevk edebilir.
Tüm bunlar bir yana, eğer çocuğunuzun yalan söylediğinden kesinlikle eminseniz, onu daha fazla zor durumda bırakmanıza değmez. Ona yalnızca, olan biteni bildiğinizi ve doğruyu söylemediği için hayal kırıklığına uğradığınızı söyleyin ve konuyu kapatın. Çocuğunuz, sizi hayal kırıklığına uğratanın, yalan söylemesine sebep olan hareket değil, yalanın kendisi olduğunu görürse, bir dahaki sefere doğruyu söylemeyi tercih etmesi olasıdır. Bu konu üzerinde daha fazla durmayın.
Herkes bazen yalan söyler. Karmaşık hayali hikayeler anlatıp, bunların gerçek olduğunda ısrar ettiğimiz çocukluk döneminden başlayıp, başımız derde girmesin diye yalan söylediğimiz ergenliğe ve günü kurtarmak veya bazı zorunluluklardan kurtulmak için beyaz yalanlara başvurduğumuz yetişkinliğe kadar, yalan doğamızın bir parçasıdır. Hatta bazı uzmanlar yalan söyleme becerisinin, çocuğun gelişiminde, 2 veya 3 yaş gibi erken dönemde ortaya çıkan önemli bir dönüm noktası olduğunu söyler.
İlk defa çocuğunuzun size yalan söylediğinden şüphelendiğinizde, tabi ki aklınızdan bunlar geçmez. İhanete uğramış gibi hisseder, adeta suratınıza yumruk yemiş gibi olursunuz. Çözümün anahtarı, yalan söylemenin (özellikle de anne ve babaya) kabul edilebilir bir davranış olmadığını ve olumsuz sonuçlar doğurabileceğini çocuğunuza anlatmaktır. Şu da var ki, çocuğunuzun yalan söylediğini tespit ettiğinizde sergileyeceğiniz tutum ve sonrasında durumu ele alış şekliniz, çocuğunuzla ilişkinizde önemli bir rol oynayacaktır.
Eğer yalan söylediğinden emin değilseniz, şüphelenmekten vazgeçin
Eğer çocuğunuzun yalan söylediği konusunda emin değilseniz, şüphenizi bir kenara bırakın. Çocuğunuz gerçekte suçsuzken, siz yalan söylemiş olduğunu farzederek onu suçlarsanız, ilişkinize zarar vermiş olursunuz. Bu durumda, ona güvenmediğinizi düşünerek size olan inancını yitirebilir ve yalan söyleyip söylememesinin önemsiz olduğu hissine kapılabilir. Çocuğunuzu işlemediği bir suçla itham etmenizin, ilişkiniz üzerinde uzun sürecek olumsuz etkileri olabilir.
Yalan söylediğini teyit edin
Tüm bunlar bir yana, eğer çocuğunuzun yalan söylediğinden kesinlikle eminseniz, onu daha fazla zor durumda bırakmanıza değmez. Ona yalnızca, olan biteni bildiğinizi ve doğruyu söylemediği için hayal kırıklığına uğradığınızı söyleyin ve konuyu kapatın. Çocuğunuz, sizi hayal kırıklığına uğratanın, yalan söylemesine sebep olan hareket değil, yalanın kendisi olduğunu görürse, bir dahaki sefere doğruyu söylemeyi tercih etmesi olasıdır. Bu konu üzerinde daha fazla durmayın.
Hatalı davranışından doğacak sorumlulukları üzerine almasını sağlayın
Çocuğunuzun size yalan söylemesinin altında yatan asıl sebebi bulmaya çalışın. Bu sizi kandırmak için bilinçli yapılmış bir hareket miydi, yoksa kızacağınızdan korktuğu için mi yalan söyledi? Belki de, birisinin duygularını incitmekten kaçındığı için bu yola başvurdu. Çocuğunuz, özellikle sizin de bunu yaptığınızı görüyorsa, kolaylıkla beyaz yalanlar uydurabilir. Muhtemelen, bunun sizi kızdıracağının tam olarak farkında değildir.
Araştırmalar, uygulanan ağır disiplin yöntemlerinin çocukları daha çok yalan söylemeye ittiğini göstermektedir. Bu sebeple, çocuğunuz yalan söylediğinde, katlanması gereken sonuçların onun için çok ağır olmaması konusunda dikkatli olmalısınız. Örneğin uygulanan fiziksel cezalar çocuğun, hatalarını gizlemek için daha çok çaba sarfetmesine ve böylece yalan söyleme ihtimalinin artmasına sebep olmaktadır. Yaptığı hatalı davranışa karşılık, daha etkili yaptırımlar düşünebilirsiniz; örneğin çocuğunuzun sahip olduğu bir ayrıcalıktan 24 saat boyunca mahrum kalması uygun olabilir.
Araştırmalar, uygulanan ağır disiplin yöntemlerinin çocukları daha çok yalan söylemeye ittiğini göstermektedir. Bu sebeple, çocuğunuz yalan söylediğinde, katlanması gereken sonuçların onun için çok ağır olmaması konusunda dikkatli olmalısınız. Örneğin uygulanan fiziksel cezalar çocuğun, hatalarını gizlemek için daha çok çaba sarfetmesine ve böylece yalan söyleme ihtimalinin artmasına sebep olmaktadır. Yaptığı hatalı davranışa karşılık, daha etkili yaptırımlar düşünebilirsiniz; örneğin çocuğunuzun sahip olduğu bir ayrıcalıktan 24 saat boyunca mahrum kalması uygun olabilir.
Dürüstlüğü ödüllendirin
Çocuğunuzun bir dahaki sefere doğruyu söylemesi için uygulayacağınız en etkili yöntemlerden biri, yalan söylediğini itiraf ettiğinde onu takdir etmektir. Gerçeği açıkça söyleyebilecek kadar size güvendiği için ne kadar mutlu olduğunuzu ona söyleyin. Tabi ki bu, yalan söyleyerek ört bas etmeye çalıştığı olayın sonuçlarından muaf olacağı anlamına gelmez. Çocuğunuz özür dilemeli, yanlışını düzeltmeli; kendi davranışlarının sorumluluğunu üstlenmenin gereklerini yerine getirmelidir.
Sonuç olarak hedefimiz, ebeveyn ile çocuk arasında güvene dayalı bir ilişki geliştirmektir. Bunun iki taraflı olduğunu unutmayın. Kendinizi çocuğunuza yalan söylemek konusunda serbest hissetmemelisiniz; aynı şekilde, ailenin diğer fertlerine de. İki taraf da açık ve dürüst olduğu sürece, yalan barındırmayan bir ilişkinin serpilip gelişmesi mümkün olacaktır.
Kaynak (İngilizce orjinal metin):
Yazan: Amy Morin
No comments:
Post a Comment